Tycoon tarzı video oyunlarını genellikle konsollarda görmüyoruz. Tabii ki bu tarzda oyunlar için “hiç yoklar” diyemeyiz ama yine de bilgisayarlar ile karşılaştırıldığı zaman konsollar biraz geride kalıyor. Geçtiğimiz günlerde de Startup Company oyununun konsol versiyonunun duyurusunu görmem, tahmin edersiniz ki beni oldukça şaşırttı. Startup Company: Console Edition adı altında eski nesil ve yeni nesil konsollar için piyasaya sürülmüş olan bu oyunu daha önce PC üzerinde oynamıştım; şimdi de kendisini PlayStation 5 ile deneme imkanı elde ettim. Sonucunda aldığım tat ise biraz farklıydı; belli ki bu oyun, geliştirici ekibin konsollardaki ilk deneyimi idi.
Her şeyden önce Startup Company: Console Edition hakkındaki olumsuz yorumlarımdan bahsetmek istiyorum. Aslında bu noktada da tek büyük bir yorum var, o da oyunun kontrolleri. Şimdi, bu oyunun PC versiyonunda çok fazla menü var ki bu da zaten çok doğal. Bu kadar fazla menüyü konsollara taşımak için de genelde video oyunlarında yuvarlak menüler kullanılıyor. Bu menüleri bir buton ile açıyoruz ve daha sonra analog tuşunu kullanarak farklı menüleri seçiyoruz. Bu tasarım kesinlikle oyun içerisinde güzel bir şekilde çalışıyor; aradığınız her şeye kolaylıkla ulaşabiliyorsunuz ama bu menüler içerisinde kontrol sağlamak ne yazık ki çok kötü.
Startup Company: Console Edition oyunundaki menüler arasındaki tıklanabilir ögeler arasında gezinmek ne yazık ki çok tatsız hissettiriyor ve çoğu zaman hangi butonun üzerinde olduğunuzu göremiyorsunuz. Oyun bu noktada fare tarzında herhangi bir imleç kullanmıyor. Yani, Destiny 2 veya Microsoft Flight Simulator oyunlarındaki gibi bir imleç ekranda bulunsaydı, bence bu oyunun menüleri arasında gezinmek daha kolay olabilirdi. Aynı şey, ana oyun ekranındaki kontroller için de geçerli. Ofisinizdeki çalışanları filan seçmek zaman zaman zor olabiliyor; tam olarak neyin üzerinde durup, neyi seçtiğinizi pek göremiyorsunuz efendim.
Startup Company oyununun kendisini değil de konsollara yapılmış olan port versiyonunu göz önünde bulundurduğumuz zaman da aslında başka bir problem bulunmuyor ama bahsetmiş olduğum bu sıkıntı da öyle küçümsenir bir seviyede değil. Böyle bir oyunda menülerin içerisinde gezinmek en büyük şeylerden bir tanesi ve oyunumuz, bunu başarılı bir şekilde sunamıyor. Bunun haricinde, oyunun bahsedilebilir pek de kötü bir yanı bulunmuyor. Yalnız, ayrıca belirtmem gerekiyor ki benim düşünceme göre bu yapıt, kendi tarzındaki oyunların arasında ciddi anlamda en zor olanı. Yani, çok da “casual” bir deneyim beklemeyin bence.
Startup Company: Console Edition ile CEO oluyoruz
Startup Company oyununun temeline gelince, aslında konsol sürümü ile bilgisayar sürümü arasında hiçbir fark yok. Bu oyundaki amacımız, kendi şirketimizi kurmak ve orada CEO olarak görev almak. Şirketimiz, farklı internet siteleri ve platformlar kurabiliyor ve oyunun ana mekaniği de burada dönüyor. Mesela, Facebook veya Instagram gibi sosyal medya siteleri açabiliyoruz; Tinder gibi platformlar kurabiliyoruz ve çok daha fazlasını yapabiliyoruz. Oyun, sizi sadece tek bir proje ile başlatıyor ama ilerleme sağladıkça yeni projelere de başlayabiliyorsunuz. Bu noktada söylemem gerekiyor ki oyun, türünün diğer örneklerine göre biraz farklı.
Bu tip oyunlarda genellikle kendi oyun stüdyomuzu kurardık ve oyunlar geliştirirdik. Bu oyunlar da değerlendirilir, satılır, piyasadan kaldırılırdı. Şimdi adını hatırlamadığım bir başka oyunda Microsoft tarzında bir şirket kurup, telefondan tutun da işletim sistemlerine kadar farklı şeyler de yapabiliyorduk ama onun mantığı da ürün geliştir, piyasaya sür, değerlendiril, satıştan gelir elde et mantığının ötesine geçmiyordu. Startup Company ise daha çok internet sitenizin özelliklerini geliştirme konusuna odaklanıyor. Yani, burada bir ürün piyasaya sürüp, değerlendirilmeyi beklemiyorsunuz. Kendi internet sitenizin özelliklerini tek tek kurmanız gerekiyor.
Startup Company: Console Edition içerisindeki maceramız tek bir internet sitesi ile başlıyor. Bu internet sitesine öncelikle bir giriş sayfası ekliyoruz. Daha sonra seçtiğimiz internet sitesi tipine göre yeni özellikler geliyor. Mesela, yorum sekmesi ve benzeri şeyler ekleyebiliyoruz. Daha sonra bu eklediğimiz şeylerin seviyesini yükseltmemiz ve optimize etmemiz gerekiyor. Seviye yükseltmek, kaliteyi yükseltiyor. Optimize etmek ise internet sitenizin açılma ve işleme hızını daha olumlu bir hale sokuyor. Gerçek hayatta olduğu gibi internet sitenizin özellikleri, bunların kalitesi ve ziyaretçi sayısı, sitenin hızını direkt olarak etkiliyor.
Startup Company oyununda herhangi bir şey geliştirebilmek için ise çalışanlara ihtiyacımız var. Öncelikle bir tasarımcı ve programcı ile yolumuza başlıyoruz. Bu çalışanlar, direkt olarak özellikler üzerinde çalışmıyor. Onun yerine, özellikleri geliştirebileceğiniz elementler oluşturuyorlar. Daha sonra siz, oluşturulan o elementleri birleştirip, gerekli özelliği internet sitesine ekliyorsunuz. Mesela, yorum özelliği için 5 adet X, 3 adet Y ögesi gerekebiliyor. Bu ögelerden biri tasarımcı, biri de programcı tarafından geliştiriliyor. Yalnız, işler ne yazık ki her zaman bu kadar kolay kalmıyor ve bir anda inanılmaz kompleks bir hal alıyor efendim.
Tahmin edemeyeceğiniz kadar detay sizi bekliyor
Startup Company: Console Edition oyununda daha ikinci özelliği internet sitenize ekleyeceğiniz zaman karışık sistemlerle tanışıyorsunuz. Yeni özellikler için artık temel elementler değil, daha gelişmiş elementler gerekiyor. Bu gelişmiş elementler, baş programcı tarafından yapılıyor ama baş programcının o elementi yapabilmesi için diğer programcının ve tasarımcının bazı temel elementleri geliştirip, envantere eklemesi gerekiyor. Daha sonra, baş programcı onları alıyor, yüksek seviyeli elementi oluşturuyor. Belki ben yazarken kulağa basit gelebilir ama oyun daha ilk 10 dakikasında bence çok kompleks bir hal alıyor ve beni bir tık kendisinden soğutuyor.
Bir video oyununun karışık veya zor olması tabii ki her zaman kötü bir şey değil. Uzaktan baktığınız zaman belki Startup Company: Console Edition oyununu çok basit görebilirsiniz ama oyun, tahmin ettiğinizden daha detaylı. İnternet sitenize özellikler eklemek bir yana, kısa bir süre sonra internet sitenizin temel yapısını geliştirmeniz gerekiyor. Bunun için de ayrı çalışanlar gerekiyor. Ondan sonra artık para kazanma vakti olduğu için reklam alanları oluşturuyorsunuz ve bunun için de pazarlamacı tutmanız gerekiyor. Kendisi, reklam fırsatları arıyor, siz o reklamların CPM değerine kadar her şeyini görüp, yayın saatlerini bile değiştirip, o şekilde para kazanabiliyorsunuz.
İnternet sitenin temeli, özellikleri, reklamları, optimizasyonu, performansı, sunucuları, destek çalışanları ve çok daha fazlası derken kendinizi bir anda günde on binlerce kişinin ziyaret ettiği bir platformun başında görüyorsunuz. Daha sonra artık rakipleriniz ile yarışıp, en yüksek teknolojili platformu oluşturmak kalıyor geriye. Bir süre sonra da yeni internet sitesi açıp, onun üzerinde farklı şeyler oluşturmaya başlayabiliyorsunuz. Tüm bunlar da pasif bir şekilde kazandığınız araştırma puanları ile kilidi açılabilir bir şekilde sunuluyor. Oyun aslında adım adım büyütüyor kendisini. Benim tek problemim, bu adımların inanılmaz hızlı atılıyor olması.
İnternet sitesi ardından tabii ki çalışanlarınızı da unutmamanız gerekiyor. Farklı pozisyonlarda çalışanlar işe alıp, onların başına müdürler koyup, daha sonra müdürlerin başına da müdür koymanız gerekiyor. Ekibinizin oluşturduğu elementleri bir şekilde otomatiğe bağlamanız gerekiyor ki bunun için gerçekten beyninizin tam gücünü kullanmanız gerekebilir. Daha sonra da geriye çalışanlarınız için sağlıklı bir iş ortamı planlama kalıyor. Oyunda, emeklilik planlarından tutun da sağlık sigortalarına kadar birçok farklı şeyi çalışanlarınıza sağlayabiliyorsunuz. Bunlar da moralleri yüksek tutuyor ve böylece çalışanlar daha hızlı bitiriyor işleri.
Startup Company: Console Edition, zorlu ama eğlenceli
Startup Company: Console Edition oyununda tabii ki ofisinizi de özelleştirebilmeniz mümkün. Bu oyundaki maceranız, 10 kişilik, küçük bir ofiste başlıyor ama zamanla çok daha büyük yerlere taşınabiliyorsunuz; hatta zamanla o kadar büyüyorsunuz ki dev enerji firmalarına yatırım filan yapma bile giriyor işin içine. Neyse, ofise alacağınız masalardan tutun da kahve makinelerine kadar her şey çalışanların morallerini etkileyebiliyor. Gökdelenlere çıkıp, çok katlı ofisler kurup, kendi sunucu binalarınıza sahip olmak, bu sunucuların her birini tek tek seçmek, reklam anlaşmaları ile uğraşmak filan tabii ki zamanla karakterimizi çok yoruyor ve emekli olma vaktimiz geliyor.
Startup Company: Console Edition oyununda hem tamamen serbest bir oyun modu, hem de emeklilik yaşı ile sınırlandırıldığınız bir oyun modu bulunuyor. Emeklilik olan mod, daha çok oyunu öğretmek için kullanılıyor. Diğer mod ise oyunu öğrendikten sonra tamamen kendi kurallarınız ile bu yapıtı deneyebileceğiniz bir ortam sunuyor. Yalnız, tüm bu detaylara rağmen oyunda bazı temel problemler de bulunuyor. Mesela, kendinize çok muhteşem bir ofis kurabilirsiniz ama ekrandaki çalışanların hiçbiri aslında masalarından ayrılmıyorlar; kahve makinesi orada diye sadece mutlu oluyorlar. Ayrıca oyun, zengin olduğunuz zaman kendisini çok tekrar etmeye başlıyor.
Startup Company: Console Edition, en azından benim bakış açıma göre kendisini tekrar eden kısımlara ulaşana kadar sizi çok zorlayan bir oyun. Özellikle de çalışanların oluşturduğu elementler ile özellikler kurulması, bu zorluğu çok yükseltiyor. Bunun yerine çalışanlar direkt olarak özellikler üzerinde görev alabilse daha iyi olabilirdi bence. Fakat oyun bu şekilde tasarlanmış ve bu tasarım mantığı üzerinden de derin sistemler kurulmuş. Bu yüzden, oyunu çok da aşağıya çekmek istemiyorum. Yani, bu aslında bir hata veya zayıf tasarlanmış bir şey değil; direkt olarak geliştiricilerin olmasını istediği bir özellik/zorluk gibi görünüyor.
Eğer başlarda sizi zorlayacak bir yönetim oyunu arıyorsanız ve bu oyunu konsollarda denemek istiyorsanız, bence kendisini buldunuz. Startup Company: Console Edition, kendi türündeki diğer oyunlar gibi zamanla kendisini çok tekrar edip, sıkıcı oluyor ne yazık ki ama o zamana kadar da tahmin ettiğinizden çok daha detaylı ve kaliteli bir oynanış keyfi sunuyor. PC üzerinde mod desteği filan da mevcut bu arada. Konsollarda öyle bir şey yok tabii ki ve buna ek olarak, menülerde gezinmenin/kontrollerin sıkıntılı olduğunu hatırlatmak istiyorum. Yine de bu oyunu hem bilgisayarlar, hem de konsollar için önerebilirim.
